بناهای استان همدان در دوره ی صفویه (907- 1135 ه.ق)

دوره صفویه یکی از مهمترین ادوار تاریخی ایران می باشد؛ دورانی که با ظهور شاه اسماعیل در سال ( 907 هجری) آغاز می گردد و در سال (1148 هجری) زمان تاجگذاری نادر پایان می یابد. این دوره حدود دو قرن از تاریخ این مرز و بوم را به خود اختصاص داده و دارای آنچنان اهمیتی بوده که اکثر محققین و پژوهشگران معتقدند که قرون جدید در ایران با ظهور سلسله صفویه آغاز می-گردد. شکل گیری سلسله صفویه در قالب یک دولت منسجم مذهبی – سیاسی، که از طولانی ترین و پر جاذبه ترین فصول تاریخ ایران و اسلام است زمینه گسترش عمران و آبادانی را در سراسر کشور پهناور ایران رقم زد تا آنجا که شاهد این مدعا تعداد کثیر بناهای مذهبی نظیر مساجد، مقابر و امامزادگان و مدارس علوم دینی و بنا های غیر مذهبی نظیر کاخ ها و عمارت های سلطنتی و بناهای عام المنفعه نظیر کاروانسراها و آب انبار و پل ها در اقصی نقاط ایران است. یکی از شواهد این مدعا در پهنه غربی کشور ایران؛ استان همدان می باشد که همواره در تاریخ کهن این مرز و بوم عرصه ای برای هنر نمای سلسله های مختلف اسلامی بوده و بناهای تاریخی آن در دوران حکومت صفویه نشانگر این هنرنمای و ابتکار عمل هنرمندان است. استان همدان در طول تاریخ کهن این سرزمین به عنوان شاهراهی تجاری برای اقوام و ملل ایفای نقش کرده است. و به تبع در دوران صفویه به لحاظ برخوردهای نظامی ، سیاسی و تجاری این حکومت با دولت عثمانی؛ استان همدان توانست به لحاظ ارتباط و نزدیکی به مرزهای عراق عرب خصوصاً بغداد جایگاه ویژه خود را حفظ کند و بیش از پیش مورد توجه حاکمان صفویه واقع شود و بناهای نظیر کاروانسرا، پل،آب انبار به جهت رونق وگسترش این مسیرهای تجاری در آن به وجود آید. همچنین در دوره برخی دیگر از حکام سلسله صفویه؛ استان همدان به صورت مایملک بزرگان درباری درآمده و این خود باعث رونق و آبادانی هر چه بیشتر آن گشته و بناهای مختلف مذهبی و تجاری در آن احداث گردیده است. این پژوهش؛ بررسی مبسوطی از بناهای استان همدان در دوره صفویه می باشد؛ دورانی که هنرمندان ایرانی با ذوق و ابتکار در آن به هنرمندی پرداخته اند و بناهای بی نظیری مانند؛ مسجد جامع همدان، مدرسه شیخ علیخان زنگنه تویسرکان، بازار تویسرکان، کاروانسرای فرسفج ،پل شکسته خسرو آباد، حمام نیلوفر اسدآباد را در سطح استان همدان به یادگار گذاردند. کلید واژه: سلسله ی صفویه، استان همدان، بناهای تاریخی.